تنوع در انواع قطع کتاب و اصطلاحات رایج کاربردی
علت بوجود اومدن انواع قطع کتاب، استفاده آسانتر یا متناسب با نوع کاربرد هر کتاب بوده. بطور مثال کتابی که به راحتی بتونه به همراه افراد باشه و فضای زیادی اشغال نکنه بایستی مثلا در قطع جیبی صحافی بشه. امروزه هم قطع کتاب نشون دهنده تعداد دفعات تاشدن کاغذ در چاپخانه نیز هست که منجر به تشکیل ورقهای کتاب میشه. بهطور مثال کاغذ دوورقی با چهار صفحه در قطع رحلی، چهارورقی با هشت صفحه در قطع وزیری، و هشتورقی با شانزده صفحه در قطع رقعی برابر هست.
انواع قطع کتاب
هماکنون رایجترین قطع برای کتاب، در همه جا، قطع وزیری است که ابعاد آن از ۱۳×۲۰ تا ۲۰×۲۶ سانتیمتر متغیر هست. قطع رقعی با ابعاد ۱۵×۲۲ و قطع جیبی با ابعاد ۱۱×16.5 سانتیمتر از دیگر قطعهای رایج محسوب میشه. معمولا در چاپ کتابهای هنری و نفیس از قطع رحلی و برای کتابهای کودکان از قطع خشتی استفاده میشه. باید توجه داشت ابعاد ذکر شده برای هر قطع تقریبی هست و در برخی منابع اندازههای متفاوتی ارائه شده. برخی قطعهای رایج :
رقعی: در اندازه ۱۴×۲۲ سانتی متر و مطابق نظر دیگر اندازه قطعی است به طول و عرض تقریبی ۱۹×۱۰ سانتیمتر
وزیری: در گذشته دارای سه اندازه کوچک (به طول و عرض تقریبی ۲۱×۱۵ سانتیمتر)، متوسط (۲۴×۱۶) و بزرگ (۳۰×۲۰) بوده
بازوبندی: ۲×۳ سانتیمتر
بغلی: ۵×۷ سانتیمتر
جانمازی: با ابعاد ۷×۱۲ سانتیمتر
حمایلی: قطعی بودهاست به طول و عرض ۱۲×۶ سانتیمتر
خشتی: به شکل مربع که طول و عرض آن مساوی باشه
رحلی: در ابعاد بیشتر از ۲۵×۳۵ سانتیمتر که به انواع کوچک، متوسط، و بزرگ تقسیم میشه. این قطع رو به این جهت رحلی میگویند که هنگام خواندن کتاب قطع رحلی، آن را بر روی چهارپایة چوبی – یعنی رحل – قرار میدادن. قطع مزبور دارای اندازههای تقریبی زیر است:
رحلی کوچک: طول ۴۲، عرض ۲۷ سانتیمتر
رحلی متوسط: طول ۵۰، عرض ۳۰ سانتیمتر
رحلی بزرگ: طول ۶۰، عرض ۳۰ سانتیمتر
سلطانی یا تیموری: با ابعاد ۳۰×۴۰ سانتیمتر
نیمربعی: ۱۰×۱۸ یا ۹×۱۷ سانتیمتر
نیم ورقی: ۲۲×۳۴ سانتیمتر که در ابعاد دیگری هم وجود دارد
جیبی: این قطع که در گذشته به قطع بغلی شهرت داشته با طول و عرض تقریبی ۷×۵ سانتیمتر