پان آرت - نشریه جامعه ی هنری ایرانیان
وب سایت علمی پژوهشی هنر

مدل و فضای رنگ در مدیریت رنگ

0 450

مدل رنگ و تاثیر آن در مدیریت رنگ

یکی از اولین و مهمترین مواردی که در بحث مدیریت رنگ برای تمامی کاربران باید شرح داده بشه، فضای رنگی هست. این فضا تجسمی ریاضی از تمام اون رنگهایی هست که میشه بوجود آورد. طبعتا چشم انسان، دوربین عکاسی و یا دستگاه چاپ؛ هرکدوم محدوده ی متفاوتی از رنگ رو شناسایی میکنن. این محدوده اصطلاحا به “فضای رنگ” یا در برخی از منابع به “مدل رنگ” هم شناخته میشه. مثلا مدل رنگ RGB، محدوده ای از رنگهای قابل شناسایی توسط دستگاه های نوری مثل مانیتور هست و از اون در تعریف تعداد رنگهای قابل شناسایی در دستگاه های مبتنی بر نور استفاه میشه.

جالبه که بدونین تنها چشم انسان هست که وسیع ترین فضای رنگی رو داره. دانشمندان برای اینکه بتونن این محدوده وسیع رو در قالب یک شکل ارایه بدن، مدل های مختلفی رو طراحی کردن. مدل اولیه بنام CIE شناخته میشد و با تحولات مختلف که در طراحی و فرمولها انجام شد به یک مدل گرافیکی تری دست پیدا شد. مدلی به نام CIE XY. شکل این فضای رنگی به صورت نعل اسب هست و فرض بر این هست که چشم انسان یک محدوده ای به این حالت رو میتونه در شناسایی رنگ های محیط پیرامونش درک کنه. این مدل در تنوع، نوع فرمول، نحوه ترسیم و خروجی نهایی در سالیان سال دچار تغییرات زیادی شده و تونست در شکل های امروزی تر، مدل های دیگه رو هم مثل RGB و CMYK زیر مجموعه خودش قرار بده. (البته در مقالات تخصصی تر، تعریف نمودار و کلیات این فضای رنگ رو حتما شرح خواهیم داد)

مدل رنگ CIE - مدل رنگ و تاثیر آن در مدیریت رنگ

موضوع اصلی از اینجا شروع میشه که چشم انسان با اون همه توانایی میتونه رنگهای بسیاری رو تشخیص بده. اما تکنولوژی دوربین های عکاسی، مانیتور و حتی ویدئوپروژکشن چی؟! دستگاه یا Device های ساخته دست بشر، تنها قسمتی از رنگهایی رو که چشم میتونه تشخیص بده درک میکنن. پس محدوده شناسایی رنگ اونها به یک فضای دیگه وارد میشه. مدل و فضای رنگی که ما اونرو بنام RGB میشناسیم. این مدل رنگ طبیعتا از مدل CIE کوچکتر هست. به همین دلیل زمانیکه شما تصویری رو در طبیعت با چشمانتون نگاه میکنین، در فضای CIE هستین و رنگهای بسیاری توسط سیستم عصبی درک میشه؛ اما به محض زدن دکمه شاتر و گرفتن عکس، چون تکنولوژی دوربین به قدرت سیستم عصبی چشم نیست، تنها تعدادی از رنگهای دیده شده رو میتونه ذخیره کنه و از اینجاست که مشکل کاهش رنگ بوجود میاد. در شکل زیر، ناحیه ای که دستگاه های دیجیتال میتونن از تمامی رنگهای موجود! درک بکنن، با محدوده ای مشکی نمایش داده شده. در تعاریف دیگه همین محدوده RGB به قسمت ها و فضاهای دیگه ای هم قابل تعریف و تقسیم هست که به اونها اشاره خواهد شد.

مدل رنگ RGB - مدل رنگ و تاثیر آن در مدیریت رنگ

گام رو کمی فراتر میبریم. سندی که با چشم دیده میشه یک فضای رنگ با کلی رنگ قابل شناسایی داره. همین فضا در زمان عکاسی یا دیده شدن در مانیتور، به فضایی کوچکتر تبدیل میشه و در نتیجه تعداد رنگها کاهش پیدا میکنه. حالا جالبتر این میشه که سند رو بخواین به مرحله چاپ برسونین. چون دستگاه چاپ از رنگدانه ها و محلولهای خاص خودش تشکیل شده، توانایی ایجاد رنگهای بسیار کمتری رو نسبت به مدل RGB داره و این دلیل یکی از قانع کننده ترین دلایل هست برای اینکه گفت: رنگهای مشاهده شده در مانیتور رو نمیشه عینا چاپ کرد، چون طبق قوانین ریاضی و حتی محدودیتهای دستگاه های ساخته شده، محدوده رنگ قابل ایجاد کاملا متفاوته. البته خطای سند رویت شده با سند چاپی رو میشه کم کرد، اما به صفر نمیشه رسوند. در شکل زیر محدوده رنگ فضای دستگاه چاپ که به سیستم چهار رنگ یا CMYK مشهور هست در قیاس با فضای کلی CIE ترسیم شده.

مدل رنگ CMYK - مدل رنگ و تاثیر آن در مدیریت رنگ

در یک مقایسه کلی، دو فضای رنگی RGB که مخصوص مانیتور، دوربین دیجیتال یا سایر دستگاه های نمایش هست رو میتونیم با فضای رنگی CMYK که در دستگاه های چاپی تعریف شده به این صورت مقایسه کنیم.

 مدل رنگ مقایسه ای - مدل رنگ و تاثیر آن در مدیریت رنگ

 

در آینده نزدیک به این موضوع میرسیم که هر کدوم از این محدوده ها، چطور تقسیم بندی میشن و از هر کدوم در تبلیغات و نشر چطور میشه به بهترین شیوه استفاده کرد. چون هر فضای رنگی، دارای ویژگی ها و امکانات دیگه ای هم هست که با انتخاب و تنظیم اون موارد، میشه خطای رنگ در زمان رویت در مانیتور و زمان چاپ رو کاهش داد. در این حد لازم هست گفته بشه که برای نوع دستگاه چاپ و حتی کاغذ چاپی هم امکان تنظیم فضای رنگی با توجه به قوانین خاصی هست.

نویسنده: رضا عـالی، مدرس دوره های گرافیک و مدیریت رنگ، مدیر گروه پان آرت

ارسال یک پاسخ