پان آرت - نشریه جامعه ی هنری ایرانیان
وب سایت علمی پژوهشی هنر

گرافیک و المپیک برزیل

188

المپیک؛ یکی از بزرگترین رویدادهای ورزشی. محاله وقتی حرف از المپیک وسط میاد؛ به‌یاد تبلیغات،‌ لباس‌های خاص ورزشی و پوسترها نیفتین. در این بین یکی از مهمترین قسمت‌های تبلیغاتی،‌ لوگو هست. البته در مورد لوگو همیشه حرف و حدیث‌های زیادی در بین بوده و لوگوی المپیک هم از این صحبتها، مستثنی نیست. از لوگوی المپیک لندن که موضوع قومیت رو به وسط کشیده بود تا المپیک برزیل که محکوم به کپی‌کاری از آثار نقاشی هنری ماتیس شده، باعث میشه تا منتقدان صحبتهای بسیاری رو در این زمینه مطرح کنن.
دونستن این نکته خیلی مهمه که برای خلق لوگوی المپیک، باید مخاطبان بسیاری رو راضی کرد. سلیقه‌های مختلفی که هر کدوم از یک دید به موضوع المپیک و لوگوی اون نگاه میکنن و شرکتهایی که در این راه قدم میگذارن، باید اونقدر صبر و خلاقیت داشته باشن که از پس این رویداد تبلیغاتی بخوبی بربیان.
المپیک سال 2016 در شهر ریو برزیل برگزار میشه. کشوری که به اتحاد و همبستگی بین مردمش،‌ مشهور هست و البته اکثر مردم دنیا این کشور رو با پله، ستاره‌ی همیشگی فوتبال میشناسن. کشوری که جذابیت‌های توریستی اون،‌یعنی مجسمه مسیح، در خلق فونت لوگوی المپیک هم نقش مهمی داشت. در این قسمت مطالب و نظرات مختلفی رو که در مورد لوگوی المپیک برزیل -که بنام لوگوی ریو هم مشهور هست- مطرح شده، برای شما عزیزان جمع‌آوری کردم تا شما هم از این بحث‌ها دور نمونید! و با دنیای نقد و بررسی مطرح ترین لوگوی فعلی دنیا آشنا بشین.

المپیک برزیل

ایده‌ی اولیه لوگو این بود که نماد در ماهیت مردمان ریو، ریشه داشته باشه. مردم جهان از اقوام، باورها و نسل‌های گوناگونی هستن که یکدیگر رو به گرمی در آغوش می‌گیرن؛ آسمان، اقیانوس‌ها و شادی جهان را با یکدیگر سهیم می‌شون. این گرمایِ روحِ انسان که بخشی از ماهیت مردم ریو و باز‌یهای المپ‍یک هست، از طبیعت پربرکت شهری بوجود اومده که الهام بخش زندگی پرشورو بی دغدغه ی مردم این سرزمین هست. طراحی این لوگو با نقشه‌برداری از ستاره‌های المپیک 2016 ریو آغاز شد که هرکدام شامل منابع، مفاهیم، گرایش‌ها و مفاد گوناگونی بودند.
این خصوصیات بود که طراحان رو به این ایده ی گرافیکی رسوند که مردمی رو نشون بدن که به معنای واقعی کلمه، سرزنده و شاد به یکدیگر پیوسته باشن. برای انتخاب رنگ‌ها، از طبیعت برزیل الهام گرفته شده: زرد نماد خورشید، گرمای وجود مردمان برزیل و طبیعت سرزنده و شاداب این سرزمین. آبی نماد آب‌های سیالی هست که این سرزمین رو دربرگرفته ، و نگاه آسان مردم این کشور به زندگی. سبز نمادی است برای جنگل های برزیل، امید و بصیرت مثبتی که مردم این کشور رو به پیش میبره. اگرچه طرح این لوگو در ابتدا دو بعدی بود، اما پس از تکمیل کار به صورتی در اومد که احساس سه بعدی رو در مخاطب ایجاد کنه.

در شکل پایین: یک) علاوه بر موارد یاد شده، این لوگو الهامی است از طرح سمبل طبیعی شهر ریو، کوه کله قند (شوگرلوف). دو) برخی بر این باور هستن که نام RIO در این لوگو قابل مشاهده هست، اما در نگاه اول پیدا نیست و باید کمی برای دیدنش دقت کرد، ولی در نمونه طراحی‌های خطی اولیه کلمه Rio راحت‌تر قابل خوندن هست.

المپیک برزیل

موارد یاشده، ارزیابی اولیه طراحان و مخاطبان خاص بود، اما دیدگاه دیگه ای هم در مورد این لوگو هست:
از اون جایی که لوگوی ریو پس از لوگوی المپیک لندن اومد، مقایسه ی بین اون ها اجتناب ناپذیر هست. اخیرا از مخاطبان پرسیده شده بود: هنگامی که برای اولین بار لوگوی المپیک 2012 لندن (شکل بالا) را دیدند چه حسی به آن داشتند؛ و معلوم شد که بیشتر مخاطبان در نگاه اول از اون لوگو خوششون نیومده بود.میشه گفت که درباره ی لوگوی المپیک لندن به صورت آگاهانه ای از به کار بردن نمادهای جغرافیایی شهر چشم پوشی شده؛ این لوگو حس نشاط و جذابیت رو القا نمی کرد و شکل های آشنا و الهام گرفته شده از طبیعت محیط نیز در اون استفاده نشده بود. و این برای بسیاری، یک فاجعه ی طراحی به حساب میآد.

لوگوی المپیک لندن از طرف دیگه، در طراحی لوگوی ریو بیش از حد، برعکس لندن رفتار شده. اگر لوگوی لندن رو به دندان تشبیه کنیم، لوگوی ریو به قلقلک دادن شبیه شده. تمام نکات در نظر گرفته شده در طراحی این لوگو انعکاس داده شده: رقص سرخوشانه و بی نظمی که تا به حال در بسیاری از لوگوها مورد استفاده قرار گرفته است، لبه های گرد (درحالی که لوگوی لندن لبه های تیز و دندانه داری داشت). مهم دونستن این نکته هست که لوگو تنها متعلق به مردم برزیل و ریو نیست، بلکه یک نشان جهانی هست.  نمیشه به قطع گفت که آیا نام ریو در این آرم نمایان هست یا نه. شاید در طرح های اولیه، ایده ای برای قرار دادن نام ریو در این لوگو وجود داشت، زیرا در اسکیس های اولیه ی طرح نام ریو واضح تر است.

ظاهرا طرح این لوگو از میان هشت طرح برگزیده، طی فرایند انتخابی پنج ماهه و با حضور 139نهاد مربوطه انتخاب شده. اگر بخواهیم اهداف طراحی این لوگو رو در نظر بگیریم می‌تونیم بگیم که به خوبی از پس اون‌ها براومده: نمایش انسان‌های شاد بدون قید و بند، گوناگونی انسان‌ها، صمیمیت و نشان دادن ارزش‌هایی که در تمامی شهرهای سرزنده وجود داره.
در حاشیه های لوگوی المپیک ریو، اتهام کپی برداری از تابلوی “نقاشی رقص” اثر هنری ماتیس هم شده. و حتی بنا به نوشته‌ی واشنگتن پست که در برزیل نیز منعکس شده، ادعا شده که این لوگو شبیه نماد بنیاد تلورید آمریکا (عکس پایین) هم هست. فردی گوی، از طراحان و مدافعان لوگوی ریو، هرگونه تشابهی را اتفاقی دونسته و به این نکته اشاره کرده که تصویر انسان‌هایی که یکدیگر را در آغوش کشیده‌اند، معانی بسیاری را القا می‌کند.

rio (2)

و اما نماد پارا‌المپیک (شکل پایین): به طور خلاصه میشه گفت که در طراحی لوگوی ریو هدف ایجاد نمادی سه بعدی بوده که بیانگر ارزش های پاراالمپیک و نکات مشترک آن ها با نمادهای المپیک باشه؛ مهم تر از همه این که این نماد باید نشانگر ورزشکاران هم باشه و توانایی جذب مخاطب پاراالمپیک رو هم بوجود بیاره. برای طراحی این لوگو با ورزشکاران پاراالمپیک صحبت هم شده و ارزش هایی که اونها می خواستند در لوگو انعکاس داده شده.

لوگوی پاراالمپیک برزیل
ورزشکاران پاراالمپیک ترجیح می دادن که نمادهای به کار برده شده در لوگوی المپیک ریو نشان دهنده ی قدرت نامحدود برای غلبه بر موانع باشه. بنابراین یکی از اهداف اصلی طراحی این بود که بتونه برای مخاطبین این بازی ها به گونه ای الهام بخش باشه که حس عزم ورزشکاران پاراالمپیک برای غلبه بر محدودیت ها رو الغا کنه. لوگوی نهایی نمادی است که نشان دهنده ی چیزهایی هست که ما رو از هم جدا کرده و در عین حال کنار هم قرار میدن، نماد قلبی تپنده با انرژی بی پایان.
در این بین نمادهای بازیهای المپیک هم جذابیت‌های خاص خودش رو داره. استفاده از خطوطی منحنی و نرم که آرامش و صلح رو به یاد میاره،‌ تفکری بود که در طراحی ها از اون استفاده شد. و در نهایت فونتی که برای فعالیتهای تبلیغاتی المپیک ریو از اون استفاده شده،‌ سالها پیش توسط یک شرکت تبلیغاتی و با الهام از مجسمه مسیح در شهر ریو طراحی شده که توسط کمیته طراحی المپیک، این فونت خریداری شد تا در فعالیتهای تبلیغاتی به کار گرفته بشه.

المپیک برزیل

نظرات بسته شده است.