هنردرمانی رویکردی نوین برای درمان مشکلات انسان
هنر از ایام قدیم مورد استفاده انسان قرار گرفته. انسانهای نخستین برای بیان احساسات و ترسهاشون ، بروی دیوار غارها با شکلهای مختلف حیوانات و انسان، حکاکی و نقاشی میکردن. ارسطو در کتاب بوطیقا (فن شعر)، مباحثی رو در ارتباط با پالایش و تهذیب و آرامش خاطر از طریق عنایت به هنر ، با عنوان کاتارسیس Catharsis ( تخلیه هیجانی) به یادگار گذاشته و اثرات مثبت هنرهای نمایشی در تسکین و تزکیه روح و روان رو در اون کتاب بازگو کرده.
هنردرمانی روشی هست که در اون از ابزار مختلف هنری استفاده میشه. استفاده از نقاشی ، سفال ، کلاژ ، قصه و سایر موارد در هنردرمانی به افراد کمک میکنه تا فضایی پویا و خلاق رو تجربه کنن و بتونن از طریق اون خودشون رو بیان کنن. امروزه در کنار بقیه رویکردهای روانشناسی ، هنردرمانی به عنوان یک رویکرد مورد استفاده افراد با سنین مختلف قرار میگیره. چیزی که در هنردرمانی اهمیت داره، زیبایی تصویر و یا اثر هنری نیست بلکه فقط فضایی هست که به افراد فرصت میده تا خودشون رو در محیطی ایمن بیان کنن و به ناخودآگاهشون متصل بشن. در اصل هنر به طور ذاتی خاصیت درمان و شفا رو داره. استفاده از هنرهای تجسمی به افراد کمک میکنه تا با استفاده از ابزار غیر کلامی، خودشون رو مطرح کنن و مسائل درونیشون رو به صورت نمادین و سمبلیک بتونن انتقال بدن.
ادیت کرامر – Kramer Edith–هنردرمانگر اتریشی گفته: هنر، خودش فرآیند درمانه. هنر یک ابزار نیست، بلکه یک عمل خلاقانه به حساب میاد که اقتدار روانی و سازماندهی فکری رو در فرد پرورش میده. انجمن هنردرمانی آمریکا در سال 2013 ، هنردرمانی رو فرآیندهایی خلاقانه بیان کرده که آفرینش هنری ، اعتلا بخش زندگی و شفا بخشه که فرآیند خلاق و تولید آثار هنری منجر به کشف احساسات و آشتی دادن درگیریهای عاطفی ، رشد خود آگاهی ، مدیریت رفتار ، توسعه مهارت های اجتماعی ، بهبود و جهتگیری واقعیت ، کاهش اضطراب و افزایش اعتماد به نفس میشه.
استفاده از نقاشی در هنردرمانی این فرصت رو برای افراد ایجاد میکنه تا خودشون رو کشف کنن، با استفاده از رنگهای مختلف فرد میتونه احساساتش رو به نمایش بگزاره و با اون ارتباط برقرار کنه، همینطور استفاده از گل سفال به علت خاصیت شکل دهندگی اون کمک میکنه تا فرد براحتی فرمهای مورد نظرش رو بسازه . امروزه از هنردرمانی برای درمان بسیاری از بیماریها مثل افسردگی ، اضطراب ، وسواس ، پرخاشگری ، اختلالات و مشکلات رفتاری استفاده میشه و هنردرمانی به صورت رشتهای مستقل در دانشگاهها تدریس میشه و هنردرمانگران میتونن در مراکز آموزشی ، مدارس ، بیمارستانها ، کلینیکهای مشاوره و روانشناسی از این رویکرد استفاده کنن. پژوهشهای زیادی نشون داده که هنردرمانی به علت غیرکلامی بودنِ ابزارِ درمانی، برای بهبود مشکلات کودکان و نوجوانان بسیار موثره. کودکان رابطه خاصی با هنرهای تجسمی از جمله نقاشی دارن و درمانگر میتونه از طریق اون کودک رو هدایت کنه.
ساختن نماد از خود با استفاده از گل سفال
استفاده از هنر برای افراد کمتوان هم بسیار ثمر بخشه. این افراد وقتی از طریق هنر، خودشون رو بیان میکنن، احساس ارزش پیدا میکنن. نقاشی به این افراد فرصت میده تا خودشون رو ابراز کنن و بتونن با اثر هنریشون، احساس ارزشمندی و عزت نفس بیشتری داشته باشن. بیان خاطرات ، رنجها ، دردها ، عواطف سرکوب شده از طریق هنر میتونه یکپارچگی بیشتری داشته باشه و از فشار ترسها و نگرانی های ذهنی فرد کم کنه.
درباره نویسنده: الهه رحیمیان ؛ کارشناسی ارشد روانشناسی ، هنردرمانگر