سلیمان میری هنرمندی هست که فعالیت خودش رو در زمینه سیاه‌مشق انجام میده. سیاه‌مشق یکی از انتزاعی ترین قالبهای هنر ایرانی هست که هنرمند بر اساس درونیات و آگاهی بصری خودش دست به خلق فضا درون این هنر میزنه. سلیمان در مورد خوشنویسی کلاسیک ایران و روند فعلی خطاطی این نظر رو داره که خوشنویسی معاصر برای اینکه به مذاق جامعه حاضر خوش بیاد، باید در مسیر سنتی خودش اصلاحاتی رو انجام بده و به گونه ای متفاوت با جامه ای دیگه به جامعه ارایه بشه وگرنه دچار تکرات مکررات میشه. سلیمان فعالیتهای زیادی رو در مورد خوشنویسی داشته و برای برگزاری کارگاه های خوشنویسی به کشورهای عربی و اروپایی هم دعوت شده. در ادامه مصاحبه اختصاصی ماهنامه هنرهای تجسمی پآن‌آرت رو داریم با این هنرمند درباره خطاطی و خوشنویسی.
مصاحبه با سلیمان میری:
جایگاه خوشنویسی کلاسیک با توجه به پیشرفت دنیای مدرن و دیجیتال کجاست؟ شاید مهمترین دلیل پیدایش خوشنویسی کلاسیک جنبه کاربردی بودنش باشه به طوری که در گذشته و حتی در دوران معاصر، خوشنویسی کلاسیک وظیفه انتقال معنا و مفاهیم و متون رو به عهده داشته و مهمترین پیام این خط، زیبانویسی حروف و واژه‌ها تعریف میشه. با ورود چاپ سنگی، کاربرد این هنر برای عرضه به اجتماع بیشتر شد. با این تفاوت که این بار ماشین چاپ کار نسخه‌برداری متن کتابت شده رو انجام می داد نه خوشنویس کاتب و این جریان چالشی بزرگ بر سر راه خوشنویسان ایجاد کرد که البته همین اتفاق باعث شد بسیاری از خوشنویسان مسیر کار خودشون رو عوض بکنن و به نوعی دیگه، به خوشنویسی مشغول بشن. در دوره ناصری خوشنویسان بزرگی چون میرزاغلام رضا اصفهانی، میرحسین ترک، میرزاکاظم، میرزا محمدرضا کلهر بر جنبه های هنری خوشنویسی نستعلیق بیشتر تاکید کردن و ظرفیت‌های بصری قالب سیاه مشق رو که مهمترین عامل بصری اون تکرار بود، کشف کردن و همین؛ پلی ارتباطی شد برای ورود خوشنویسی به فضای مدرنیسم. ولی سوال اینجاست که آیا خوشنویسی به شیوه کلاسیک با وجود چالش بزرگ پیشرفت دنیای مدرن قادره به حیات خودش ادامه بده؟ به نظرم با تاکید کردن به همون شیوه های سنتی قادر نیست. برای ادامه راه باید جنبه کاربردی بودن اون که در گذشته به نوعی دیگه بوده در دنیای مصرف گرای مدرن به صورتی ویژه ارایه بشه. خوشنویسی برای رهایی از این چالش بزرگ باید فضاهای متفاوتی از کاغذ و صفحه آرایی را تجربه بکنه و به شیوه های متفاوت و امروزی تر به اجتماع عرضه بشه.
آیا از سبک خاصی در خوشنویسی استفاده میکنین یا پیرو سبک اساتید دیگر هستین؟ من از ابتدای شروع خوشنویسی مدت کوتاهی رو به شیوه‌ای که در انجمن خوشنویسان تدریس می‌شد مشق می‌کردم. بعد از این دوره بر اساس دریافت ها و تجربه های شخصی به مشق پژوهشی و عملی خطوط قدما مشغول شدم. ولی چیزی که از همون ابتدای شروع خوشنویسی ذهنم رو درگیر کرده بود، رسیدن به شیوه ای شخصی بود که بتونم فردیت خودم رو تمام و کمال بیان کنم. سالهاست که دست به تجربه های مختلفی زدم و با بررسی کلی از کارهام مشهود هست که شیوه‌های مختلفی را آزمایش کردم و این تکاپوها برای این بوده که بتونم خویشتن خود رو در کارهام بازتاب بدم. البته معتقدم که خود این روند و تکاپو شاید مفهوم واقعی هنر برای من باشه و از این نظرگاه “هنر” طی کردن یک مسیر و تجربه کردن و دیدن فضاهای مختلفه.
ارتباط یک هنرمند با آثارش معمولا بسیار ویژه هست. شما برای شروع یک کار سیاه مشق، از چه راه هایی برای ایده یابی و ارتباط با اثر نهایی استفاده میکنین؟ سیاه مشق نستعلیق، یکی از تجریدی ترین و انتزاعی ترین قالب های هنر ایرانی هست که همیشه با واژه زایش همراه بوده و این رمز ماندگاری و پویایی این قالب، از سنتی کهن تا هنر مدرن امروزی هست. من به فراخور ذوق و درونیاتم و دانش بصری که هم به صورت تجربی و هم به صورت پژوهشی کسب کردم پای در این عرصه گذاشتم و در این وادی گاهی سیاه می‌نویسم و گاهی سفید. ریتم، ضرب آهنگ و حرکت بر اساس رهایی دو عنصر اساسی سیاه مشق هست که بیشتر از هر چیزی من رو به سمت سیاه مشق نوشتن سوق میده. همیشه سعی کردم که در نوشتن، خودم رو از همه قواعد و آموخته ها خالی کنم و به نوعی در عالم “بی خودی” و مستی مشق کنم، اصطلاح “جریان سیال ذهن”مهمترین اتفاقی هست که دوست دارم در آثارم به صورتی پویا و رها بازتاب داشته باشه.
مشکلاتی که در مورد ارایه آثار خوشنویسی در جامعه وجود داره چی هست؟ بنظر من خوشنویسی برای اینکه به مذاق جامعه معاصر خوش آیند باشه، باید مسیر خودش رو از شیوه سنتی که تا به اینجا رسیده عوض کنه و به گونه ای دیگه و در جامه ای متفاوت، خودش رو دوباره به جامعه عرضه کنه وگرنه دچار تکرار مکررات میشه و به بن بست میرسه. به هر حال زندگی انسان امروزی تغییر کرده و به گونه ای دیگه هست و به فراخور همین تغییر شرایط، درونیات انسانها و سلایق اونها هم تغییر کرده. هنرمندان خوشنویس باید به این موضوع آگاهی داشته باشن که با همون معیارهای سنتی و با شیوه های کلاسیک نمیتونن پاسخگوی نیازهای زیبایی شناسی انسان معاصر باشن. پس باید به نوعی دیگه با خوشنویسی برخورد کنن و دست به تجربه فضاهایی نو و بدیع بزنن که ادراک بصری جامعه معاصر هم پذیرای اون باشه.
آیا از آثارتون در طراحی گرافیک یا تصویرسازی هم استفاده کردین؟ سالهاست که به خاطر دغدغه های معناگرایی واژه ها و حروف به ویژه در قالب شعرکه با اون درگیرم و همینطور ارتباط نزدیکی که با دوستان گرافیست دارم، برخی از آثارم به تایپوگرافی گره خورده و در آینده نمایشگاهی با همین موضوع به عنوان “مرز میان کالیگرافی و تایپوگرافی” در برنامه دارم. همینطور از خوشنویسی به ویژه سیاه مشق در پوسترهای تایپوگرافی و لوگو استفاده کردم و تا الان در چند نمایشگاه جمعی تایپوگرافی حضور داشتم. همینطور در حوزه طراحی لباس، کیف و جواهرات از سیاه مشق بهره های زیادی بردم که تا کنون 5 نمایشگاه انفرادی کیف و کمربند با استفاده از سیاه مشق و با تکنیکی متفاوت برگزار کردم که خواص و دوستداران هنر تزیینی استقبال فراوانی از این نمایشگاه داشتن.
